Το μήνυμα ότι η αμπελουργία στην Κύπρο έχει ημερομηνία λήξης στέλνουν οι ενασχολούμενοι με τον τομέα θέτοντας θέμα έλλειψης κρατικής κοινωνικής πολιτικής. Οι αμπελοκαλλιεργητές, αναφέρουν πως πέραν από μια κακή χρονιά με χαμηλή παραγωγή σταφυλιού, υπάρχουν και κοινωνικές ή και περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον τομέα κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. Δυστυχώς, σημειώνουν ο πρωτογενής τομέας αντί να αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της οικονομίας τείνει να εξαφανιστεί με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο Σταύρος Στεφάνου, για πάνω από 25 χρόνια επιθεωρητής πωλήσεων στην Πάφο, σε δηλώσεις του στον «Πολίτη» παρατήρησε πως όσα αμπέλια συντηρούνται είναι γιατί υπάρχουν κάποιοι αμπελουργοί, κάποιας ηλικίας που τα διατηρούν, φροντίζοντάς τα, κυρίως για συναισθηματικούς λόγους. Ο αμπελουργός, είπε ο κ. Στεφάνου, δυσκολεύεται να βρει εργάτες να κόψουν τα σταφύλια ή γενικότερα και προσωπικό που να ασχολείται με την αμπελοκαλλιέργεια. Δυστυχώς, παρατήρησε, το 1/3 των εισπράξεών του θα πρέπει να καταβληθεί στο μεροκάματο του εργάτη που θα κόψει τα σταφύλια. Όσον αφορά τα λιπάσματα, και τα φάρμακα η τιμή τους τα τελευταία χρόνια έχει διπλασιαστεί. Επεσήμανε ακόμη πως οι νεαροί που ασχολούνται με τα αμπέλια είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Και ενώ η παραγωγή έχει μειωθεί και είναι στα όρια των αναγκών της βιομηχανίας, η δυσκολία που προκύπτει είναι, όπως είπε, πως παρά το γεγονός πως η κατανάλωση εσωτερικά είναι σε καλό επίπεδο, εντούτοις το 60% των κρασιών είναι εισαγόμενα. Ανέφερε πως πριν είκοσι με τριάντα χρόνια η παραγωγή στην Κύπρο ήταν γύρω στα 300 εκατομμύρια κιλά και πέρσι η παραγωγή σταφυλιού ήταν περίπου 12 εκατ. κιλά.
Σύμφωνα με τον κ. Στεφάνου το 60%-70% της κατανάλωσης των κρασιών στην Κύπρο είναι εισαγόμενα και μόνο οι επισκέπτες προτιμούν το ντόπιο κυπριακό κρασί, με την κατανάλωσή του να ανέρχεται στο 40%. Το χειρότερο ανέφερε είναι πως παρά το γεγονός πως η εισαγωγή κρασιών γίνεται από τις μεγάλες βιομηχανίες, λαμβάνουν επιχορήγηση από την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να πουλήσουν 10 εκατ. κιλά σταφύλια. Αν σταματήσει η εισαγωγή κρασιού, τότε είπε ο κ. Στεφάνου ενδεχομένως το κυπριακό κρασί να μην γίνει είδος προς εξαφάνιση, αφού η παραγωγή σταφυλιών θα αυξηθεί.
Τα μικρά οινοποιεία
Ερωτηθείς για τα μικρά οινοποιεία, ο κ. Στεφάνου είπε πως αυτά επιβιώνουν γιατί πωλούν ακριβά και έχουν την επιλογή να πιάσουν την ποσότητα που θέλουν. Αναφέρθηκε ακόμη και στην περσινή παραγωγή που ήταν μειωμένη λόγω καιρικών συνθηκών, αλλά και εξαιτίας της κατάργησης φαρμάκων από την αγορά, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλες χώρες. Ενδεικτικά σημείωσε πως το μαύρο, το παραδοσιακό, το 2021 η οινοβιομηχανία το αγόραζε προς 27 σεντ το κιλό και το ξυνιστέρι επίσης το 2021 το αγόραζε προς 28 σεντ το κιλό. Το 2022 το εργοστάσιο αγόραζε προς 32 σεντ το κιλό το μαύρο και 37 σεντ το κιλό το ξυνιστέρι, το 2024 ήταν 30 σεντ το κιλό το μαύρο και 33 σεντ το κιλό το ξινιστέρι.
Μεγάλο είναι, όπως σημείωσε και το εργατικό κόστος, αλλά και η αγορά φαρμάκων. Ενδεικτικά σημείωσε πως κάποτε η αμοιβή του εργάτη ήταν 25 με 30 ευρώ και πως σήμερα πληρώνεται 50 ευρώ. Κληθείς να σχολιάσει την υπερβολική τιμή πώλησης των κρασιών στα εστιατόρια και στα ξενοδοχεία ανέφερε πως πρόκειται για υπερβολική. Η τιμή που τα πωλούν στην επισιτιστική και την ξενοδοχειακή βιομηχανία είναι 400% πάνω στην τιμή που τα αγοράζουν. Για τον καταναλωτή πρόσθεσε αυτές οι τιμές είναι αποτρεπτικές με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μην παίρνει δεύτερη μπουκάλα κρασί.
«Η σταφίδα της Κύπρου»
Αν ένας τόπος μπορεί να παράξει σταφίδα αυτή είναι η Κύπρος λόγω της ηλιοφάνειας, είπε ο Σταύρος Στεφάνου. Παλαιότερα η Κύπρος παρήγαγε σταφίδα, ενώ τώρα πολλοί τόνοι εισάγονται από την Ελλάδα, τη Λατινική Αμερική και αλλού. Η κατρακύλα, είπε ξεκίνησε γύρω στο 1988-1989 που οι τότε ιθύνοντες του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος άρχισαν και έφερναν ποικιλίες αμπελιών από Γαλλία, Γερμανία και αλλού και εγκατέλειψαν τις παραδοσιακές κυπριακές ποικιλίες. Ανφέρθηκε σε περιπτώσεις που έφερναν ποικιλίες, τις φύτευαν οι αμπελουργοί τη μια χρονιά, και ύστερα από δύο χρόνια τους έλεγαν να τις ξεριζώσουν, λέγοντάς τους πως δεν έκαναν για κρασιά αλλά για μπράντι. Εκτίμησε επίσης πως θα έπρεπε να παραμείνουμε πιστά στις παραδοσιακές κυπριακές ποικιλίες, και να φέρουν κάποιες άλλες από το εξωτερικό για να τις εμπλουτίσουν. Ενδεικτικά είπε, «πως έρχεται ο τουρίστας για να πιει καμπερνέ στην Κύπρο επειδή το βρίσκει σε όλες τις χώρες του κόσμου». Παλαιότερα συνέχισε, τα περισσότερα σταφύλια τα έκαναν σταφίδα και το άσπρο και το μαύρο. Συγκεκριμένα πρόσθεσε πως τα συγκέντρωναν στους χαρουπόμυλους και προχωρούσαν σε εξαγωγή.
Οινόπνευμα της Κύπρου
Ο Σταύρος Στεφάνου αναφέρθηκε και στην εξαγωγή οινοπνεύματος τα παλαιότερα χρόνια. Παλιά τόνισε ο ΣΟΔΑΠ διέθετε δύο αποστακτήρια που εργάζονταν 24 ώρες το 24ωρο, ένα στην Πάφο και ένα στη Λεμεσό και απόσταζαν οινόπνευμα και γίνονταν εξαγωγή για οινόπνευμα.
Τι λένε οι παραγωγοί
Όπως αναφέρθηκε στον «Πολίτη» από παραγωγούς, οι παραγωγοί ανησυχούν τα μέγιστα για την αλλοτρίωση της υπαίθρου, ενώ οι άνθρωποι που λαμβάνουν αποφάσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων καθόλου. Κάλεσαν επίσης το κράτος να εγκύψει στο πρόβλημα εάν τον ενδιαφέρει να στηρίξει την αμπελοκαλλιέργεια. Παρατήρησαν ακόμη πως δεν υπάρχει πολιτική ενθάρρυνση τη στιγμή που από τη μια οι οινοβιομηχανίες επιδοτούνται και από την άλλη δεν στηρίζουν την τοπική βιομηχανία. Δεν μπορείς, σημείωσαν χαρακτηριστικά, να εξαγγέλλεις πολιτικές και να είναι του αέρα, κατά την έκφρασή τους. Οι παραγωγοί εκτιμούν πως από τη στιγμή που επιχορηγούνται οι οινοβιομηχανίες για να φέρνουν εισαγόμενα κρασιά αυτό σημαίνει ότι «πάμε λάθος». Επεσήμαναν ακόμη πως η πολιτική που εφαρμόζουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είναι η επιχορήγηση των δικών τους προϊόντων. Δυστυχώς, σημείωσαν τα περισσότερα ξενοδοχεία προσφέρουν εισαγόμενα κρασιά.
Ο κίνδυνος
Ο Άγγελος Τσαγγαρίδης ιδιοκτήτης του οινοποιείου Τσαγγαρίδη που βρίσκεται στη Λεμόνα της επαρχίας Πάφου για μια εικοσαετία εκτίμησε πως δυστυχώς δεν υπάρχει πλάνο στην Κύπρο για την αμπελοκαλλιέργεια. Ο ίδιος κατέβαλε πολλές προσπάθειες να προχωρήσει σε αναμπέλωση για βελτίωση της παραγωγής του, αλλά προσκρούει στην άρνηση του κρατικού μηχανισμού. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, του λένε «έχεις τόσες ποικιλίες βγάλ' τες και να βάλεις ισπανικές, ενώ μετά από δέκα χρόνια, βγάλε τις ισπανικές και να βάλεις γαλλικές και μετά ξαναέρχονται και υποδεικνύουν επιστρέψτε στις ντόπιες καλλιέργειες». Ακολούθως αναφέρθηκε στα εστιατόρια λέγοντας πως αυτά διαθέτουν τιμοκατάλογο με τέσσερα κυπριακά κρασιά και τέσσερις σελίδες με εισαγόμενα κρασιά, γαλλικά, ισπανικά και ελληνικά. Θέτει ακόμη θέμα κουλτούρας και ξενομανίας που διακατέχει τον κυπριακό λαό, αλλά και στους σχετικούς ελέγχους που πρέπει να γίνουν. Θα μπορούσαμε να κάνουμε και οι αμπελουργοί καλύτερη δουλειά και οι οινοποιοί καλύτερη δουλειά, αλλά ο καταναλωτής δυστυχώς δεν προτιμάει σήμερα τα ντόπια προϊόντα, όπως είπε. Ερωτηθείς εάν τα μικρά οινοποιεία επιβιώνουν απάντησε θετικά δουλεύοντας ωστόσο, όπως είπε, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Υπάρχουν είπε και παραγωγοί που θα πρέπει να διαθέσουν τα σταφύλια τους, προσθέτοντας πως τα μικρά οινοποιεία θα πάρουν ένα μέρος. Τα μικρά οινοποιεία που κάνουν σοβαρή δουλειά επιβιώνουν συμπλήρωσε αλλά με πολύ κόπο και χρόνο. Πρόσθεσε ακόμη, πως ο αμπελουργός που παράγει σταφύλι πρέπει να τύχει καθοδήγησης και πρέπει να κερδίζει. Ακολούθως τα οινοποιεία πρέπει να κερδίζουν. Ο κ. Τσαγγαρίδης τόνισε, πως τα τελευταία χρόνια έγινε καλή δουλειά αλλά πρόκειται για ιδιωτική πρωτοβουλία. Δίδονται χρήματα στα οινοποιεία αλλά από ευρωπαϊκά κονδύλια και όχι από την κυπριακή κυβέρνηση. Είπε πως το κυπριακό κρασί τα τελευταία χρόνια έχει κάνει άλματα, στέλνοντας το μήνυμα, «προτιμάται κυπριακά και όχι μόνο κρασιά».
